Przyprawy ziołowe to dodatek do żywności, który był stosowany już tysiące lat przed naszą erą, w celu leczniczym, a także do konserwacji żywności lub poprawy smaku potraw. Przyprawy ziołowe w kuchni mogą pochodzić z równych części roślin. Najczęściej stosuje się je w formie świeżej, suszonej lub mrożonej. Istnieją bowiem różne podziały przypraw. Przyprawy ziołowe oprócz korzennych i warzyw przyprawowych, wyróżnia się w kategorii nadawania smaku. Przyprawy mogą zostać podzielone również przez wzgląd na ich pochodzenie lub zawartość związków bioaktywnych. Najczęściej jednak można zastosować rozróżnienie ziół na grupy, pod względem ich pochodzenia morfologicznego – a więc według części rośliny, z której uzyskuje się przyprawę. Zioła mają wspaniały zapach i są urozmaiceniem smaku gotowanych potraw. Spora część z nich, chociażby kurkuma, czosnek, imbir, szczypiorem czy natka pietruszki, posiada właściwości zdrowotne. Zioła pomagają w walce z nowotworami, ogrywają w leczeniu niezwykle ważną rolę, mają działanie antyoksydacyjne oraz przeciwzapalnie. Do zasadniczych właściwości przeciwnowotworowych ziół, można zaliczyć to, że hamują syntezy białek oraz kwasów nukleinowych, które są odpowiedzialne za powstawanie komórek nowotworowych. Dodatkowo, mogą działać cytotoksycznie, uniemożliwiać adhezję komórek nowotworowych, zwiększyć wytwarzanie limfocytów T, jak również przeciwdziałać stresowi oksydacyjnemu. Wykorzystując zioła oraz rośliny w leczeniu chorób, zwłaszcza nowotworowych – można to nazwać fitoterapią.
Dlaczego warto stosować zioła w kuchni?
Zioła w kuchni stosuje się od starożytności – nie bez powodu. Decydują one bowiem o smaku przygotowywanej potrawy. Mięsa lub warzywa podane bez ich udziału, mogą być niejednokrotnie mdłe, bez smaku, jakby czegoś im brakowało. Zioła, które używane są w kuchni, potrafią być łatwe w uprawie – możliwe, iż kiedyś w ogrodzie lub doniczce miało się miętę lub bazylię. Warto dowiedzieć się, dlaczego warto ich używać oraz jakie przyprawy ziołowe będą pasować do kurczaka, a jakie na przykład do sałatki. Kiedyś wykorzystywane były głównie jako zioła lecznicze. Nie znano wtedy medycyny konwencjonalnej, dlatego liście oraz korzenie roślin, które zbierano w okolicach, były jedyną receptą na poradzenie sobie z różnego rodzaju dolegliwościami. W dzisiejszych czasach, często zapomina się o zaletach ziół w kuchni, które mogą pomóc na trawienie lub wykazywać działanie antybakteryjne. W momencie, gdy doda się je do potraw, nie tylko podkreśli się ich smak, ale również pomoże się swojemu organizmowi. Zioła rosną na łące od wiosny, aż po jesień, natomiast w doniczce można je hodować praktycznie przez cały rok. Można je również zakupić w formie przypraw ziołowych – szeroki wybór można znaleźć w Delikatesach Albert Fresh w Krakowie. Posiadanie stałego dostępu może sprawić, że sięganie po nie w kuchni będzie jeszcze prostsze. Warto wykorzystywać potencjał przypraw ziołowych w kuchni podczas przygotowywania codziennych potraw. Dla przykładu – bazylia lub mięta będą stanowić doskonały dodatek do dania głównego, deseru, jak również smoothie. Aromat, smak, a zwłaszcza właściwości – przyprawy ziołowe zachowują nawet wtedy, kiedy są w formie suszonej. Kupując gotową mieszanką, na pewno będą one w odpowiedni sposób przygotowane. Należy jednak pamiętać, że mogą one nie być tak wyraziste, jak te domowe. Aktualnie jest to banalnie proste – wystarczy, że wybierze się odpowiednią kompozycję i skorzysta z praktycznego urządzenia, jakim jest suszarka do żywności. Mieszanki ziół są najbardziej aromatyczne wtedy, kiedy używa się świeżych przypraw ziołowych. Połączenie bazylii, oregano, pieprzu oraz kolendry, mogą być doskonałą bazą do sałatek. Jeśli do mieszanki doda się oliwę z oliwek lub ocet jabłkowy, a w następnej kolejności wszystko zmiksuje, uzyska się pyszny i aromatyczny sos winegret, który będzie stanowił podstawę wielu sałatek.
Jakie są właściwości lecznicze przypraw oraz ziół?
Przyprawy oraz zioła, które wykorzystywane są w kuchni, jak chociażby imbir, czosnek, bazylia, tymianek, rozmaryn, cynamon lub kurkuma, odznaczają się specyficznym oraz unikalnym aromatem, który podkreśla smak potraw. Niemniej, naturalne związki roślinne, które są w nich zawarte, nadają określonym gatunkom przypraw i ziół także właściwości lecznicze. Zastosowane zioła oraz przyprawy w kuchni, będą wpływać na zachodzące w organizmie procesy biochemiczne. Sporą część przypraw wykorzystuje się w ziołolecznictwie. Właściwości lecznicze przypraw ziołowych wynikają w dużym stopniu z zawartości olejków eterycznych, garbników oraz soli mineralnych. Dzięki nim, intensywnie wydzielają się soki trawienne, a układ pokarmowy zostaje pobudzony do pracy. Przyprawy ziołowe są niezwykłym produktem spożywczym. Oprócz tego, że wzbogacają smak przyrządzanych codziennie potraw, dodatkowo również posiadają dużo właściwości zdrowotnych. Pomagają w walce z przeziębieniem, infekcjami oraz stanami zapalnymi. Mogą także złagodzić dolegliwości migrenowe, jak również problemy kobiece. Niektóre z przypraw, mogą również wesprzeć ogólną odporność organizmu. Do istotnych oddziaływań prozdrowotnych suszonych ziół, można zaliczyć ich właściwości antyutleniające oraz przeciwzapalne, które wynikają z obecności związków fenolowych. Największą zdolność antyoksydacyjną wśród przypraw ziołowych w kuchni posiada bazylia, oregano oraz tymianek. Wspomniane zioła, można stosować w chorobach zapalnych, również w formie ekstraktów i maści, które stosuje się miejscowo, na przykład przy schorzeniach reumatologicznych. Ekstrakty pozyskane z suszonych ziół, będą posiadać zdolność zmiatania wolnych rodników, jak również chelatowania metali, co może świadczyć o ich działaniu przeciwutleniającym. Majeranek wykazuje podobne właściwości. W związku z tym, stosowanie przypraw ziołowych, zmniejszy ryzyko wystąpienia wielu chorób oraz pomoże spowolnić procesy starzenia.
Co jeszcze można powiedzieć o przyprawach?
To prawda, że przyprawy ziołowe posiadają dużo właściwości zdrowotnych. Powstała bowiem gałąź medycyny – zwana fitoterapią, która wykorzystuje lecznicze działanie wybranych surowców roślinnych oraz przygotowywanych z nich ziołowych preparatów. Jednak dla tych, którzy próbują swoich sił w gotowaniu, są one przede wszystkim niezastąpionym dodatkiem w kuchni. Kluczowa zasada doboru przypraw ziołowych w kuchni, polega na tym, by stworzyć w ukończonym daniu fascynujące nuty smakowo zapachowe. Ilość dodanych przypraw ziołowych, może zależeć od produktu wyjściowego, jego konsystencji, naturalnego zapachu, a także temperatury podczas przygotowywania oraz podawania – bowiem chłodnik zrobiony z pomidorów, przyprawia się całkowicie w inny sposób, niż rozgrzewającą, zawiesistą zupę pomidorową. W wielu sytuacjach, aby osiągnąć pożądany efekt, wykorzystuje się kilka przypraw ziołowych równocześnie. Należy jednak pamiętać, że z przypraw ziołowych w kuchni, a zwłaszcza tych ostrzejszych, trzeba korzystać z umiarem, ponieważ nadmiar ich, może kompletnie zepsuć smak potrawy. W kuchni jest tak, jak i w innych dziedzinach – aby osiągnąć mistrzostwo, trzeba do niego dojść, dzięki wielokrotnym próbom. Warto zatem próbować eksperymentów z różnymi przyprawami ziołowymi w kuchni i bawić się różnymi możliwościami smakowymi, jakie ze sobą wnoszą. Dzięki przyprawom, jedynymi ograniczeniami w kuchni, są preferencje smakowe oraz wyobraźnia. Ci, którzy obawiają się samemu komponować mieszanki przypraw ziołowych, mogą bez problemu sięgać po bogactwa kuchni orientalnych, które szczycą się wielowiekową tradycją w tej dziedzinie. Z Indii wywodzi się najbardziej znana mieszanka przypraw ziołowych – curry. Składa się z podstawowych składników, takich jak: chili, czosnek, imbir, cynamon, gałka muszkatołowa, goździki, kmin rzymski, kminek, kardamon, kolendra, kozieradka, kurkuma, trawa cytrynowa pieprz czarny, a także sól. Pasuje ona do praktycznie do wszystkich rodzajów mięsa, oprócz wołowiny, a także do ryb, warzyw oraz potraw z ryżem.
Czy zioła mogą się przeterminować?
Zioła oraz przyprawy w zasadzie nie tracą ważności, ani się nie psują w tradycyjnym znaczeniu. Ogólnie, bezpieczne jest spożywanie suszonych ziół oraz przypraw, które są przeterminowane, chociaż w sumie nie nadadzą one już tyle smaku, co ich świeże odpowiedniki.
Czy przyprawy mogą uczulać?
Przyprawy oraz zioła również mogą uczulać. Wprawdzie większość traci swoje właściwości alergizujące w trakcie obróbki cieplnej, jednak nie wszystkie. Unikanie przypraw, które mogą wywoływać reakcje alergiczne, może sprawiać nie lada problem, zwłaszcza że wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że przyprawy oraz zioła są składnikiem wielu potraw i produktów – na przykład w coca coli znajduje się cynamon. Dodatkowo, wiele leków, a także suplementów diety sprzedawanych w aptekach, może mieć w składzie zioła potencjalnie alergizujące.
Czy zioła można sadzić razem?
Większa część ziół pochodzi z ciepłego klimatu, dlatego właśnie powinno im się zapewnić odpowiednie warunki klimatyczne oraz słoneczne stanowisko. Zioła, które bez problemu można sadzić razem, to między innymi mięta, bazylia oraz trybula ogrodowa. Majeranek będzie się dobrze czuł w towarzystwie kopru, natomiast nie przepada za bazylią.
Czy jest w Krakowie jakieś miejsce, gdzie można zakupić przyprawy ziołowe?
Oczywiście. Delikatesy Albert Fresh w Krakowie, oferują szeroki wybór przypraw ziołowych, od różnych marek. Zaczynając od bazylii, czosnku, imbiru – kończąc po kminek, majeranek, oregano. Zapewne każdy znajdzie coś odpowiedniego dla siebie, by móc dodać wyrazistego smaku, przygotowywanym potrawom.
Czy zioła są jednoroczne?
W ogródku ziołowym można posadzić zioła jednoroczne, jak również wieloletnie. Zioła jednoroczne, jak bazylia, cząber, koper, kolendra, majeranek, ogórecznik oraz trybula – trzeba dosadzać każdego roku, ponieważ nie przetrwałyby zimowych mrozów.
